Trong những năm qua việc phát huy vai trò của NCUT đã được các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận và các đoàn thể huyện đặc biệt quan tâm nhất là Văn phòng HĐND&UBND - cơ quan chủ trì tham mưu công tác dân tộc đã triển khai thực hiện tốt chính sách đối với NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện. 

Thực hiện Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg  ngày 06/3/2018, hàng năm Văn phòng HDND&UBND huyện đều tham mưu cho UBND huyện chỉ đạo triển khai rà soát, đề nghị công nhận bổ sung và đưa ra khỏi danh sách NCUT theo đúng quy định; việc bầu chọn NCUT cũng có nhiều đổi mới, tiến bộ, người được lựa chọn là những người tiêu biểu, có năng lực, nhiệt tình, trách nhiệm, không phân biệt tuổi tác, giới tính. Do đó, từ năm 2020 đến nay, ngoài bà Phạm Thị Lâm -Trưởng bản Cáo và ông Hồ Bợt - Phó trưởng bản kiêm công an viên bản Cà Xen là những người lớn tuổi, có kinh nghiệm nhiều năm trong vai trò NCUT thì trên địa bàn còn có 02 NCUT trẻ tuổi được bầu chọn bổ sung gồm: bà Cao Thị Vân, sinh năm 1996, hiện đang giữ chức vụ Trưởng bản Kè, là đại biểu HĐND huyện khóa XX, nhiệm kỳ 2021 - 2026 và bà Phạm Thị Lệ, sinh năm 1991, hiện giữ chức Trưởng bản Chuối. NCUT được thực hiện đầy đủ các chính sách theo quy định hiện hành: chính quyền địa phương các cấp thường xuyên quan tâm, thăm hỏi, nắm bắt tình hình, cung cấp thông tin, hỗ trợ vật chất, động viên tinh thần người có uy tín, nhất là vào dịp Tết Nguyên đán. Đồng thời, luôn tạo điều kiện để NCUT được đi tham dự các đợt tập huấn, bồi dưỡng kiến thức do các sở ngành tổ chức, được đi tham gia các đoàn tham quan, học tập kinh nghiệm trong và ngoài tỉnh.

(Bà Cao Thị Vân - NCUT, Trưởng bản Kè, xã Lâm Hóa)

Nhận thức rõ vai trò, vị trí của mình trong những năm qua NCUT trong đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện đã tích cực vận động gia đình và cộng đồng thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước, các quy định của địa phương, gương mẫu đi đầu để các thành viên trong gia đình, cộng đồng thôn, bản noi theo; tích cực tham gia phát triển sản xuất, kinh doanh, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; tham gia xây dựng hương ước, quy ước của địa phương, vận động nhân dân thay đổi các tập tục lạc hậu ... góp phần thực hiện tốt phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.  Người có uy tín là lực lượng nòng cốt đặc biệt và là cầu nối quan trọng giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân ở địa phương trong việc thực hiện các chính sách của Đảng và Nhà nước. 

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc phát huy vai trò, vị trí của NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện còn có một số hạn chế sau:

Nhận thức của một số cấp ủy, chính quyền địa phương về vai trò, vị trí của NCUT  chưa thật đầy đủ, chưa thấy hết tầm quan trọng của việc phát huy vai trò của NCUT trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, do vậy việc lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện chưa chặt chẽ, thiếu cụ thể. Việc bố trí kế hoạch kinh phí hằng năm để triển khai thực hiện chính sách chưa kịp thời. 

Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa chặt chẽ; sự phân công, phân cấp, tranh thủ người có uy tín chưa được thống nhất; Trung ương chưa ban hành quy chế, quy định cụ thể để hướng dẫn cơ sở  trong việc phát huy vai trò của NCUT đối với địa phương một cách rõ ràng, chưa quan tâm chăm lo đến đời sống vật chất, tinh thần cho lực lượng NCUT; chưa phát huy được hết vai trò của NCUT đối với chính quyền địa phương.

Hoạt động NCUT trong đồng bào dân tộc thiểu số trong các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, vận động nhân dân nội dung hình thức chưa linh hoạt, thiết thực, phần lớn NCUT trên địa bàn đều có hoàn cảnh kinh tế khó khăn nên việc thực hiện vai trò còn có phần hạn chế.

Thu Hiền